SOSYAL ANKSİYETE BOZUKLUĞU VAKA ÖRNEĞİ

VAKA

Bayan Z, 24 yaşında kadın, üniversite öğrencisi, bekar. Erkek arkadaşı var ama araları pek iyi değil. Bir barışıp bir ayrılıyorlar. Şu anda ayrı durumdalar. Bu durum bayan Z’yi pek etkilemiş görünmüyor. Başlarda çok üzülmüş ama şimdi pek umursamadığını dile getiriyor..  İstanbul’da iyi bir liseden mezun olmuş. Özel bir üniversitede başlarda sevmediği bir bölümde okuyor. Önce psikoloji okumak istemiş ama şimdiki bölümünü kazanmış, okuluna sınava girmek için bir süre ara vermiş ama kazanamamış tekrar bölümüne dönmüş şimdi bölümünü sevmeye başladığını söylüyor. Anne ve babası hayattalar (Yaşları bilinmiyor). Bananın maddi durumu iyi, bir şirkette çalışıyor. Lise yıllarında başlayan madde kötüye kullanım hikayesi de var. Yurt dışında arkadaşları ile birlikte gittiği sırada madde kötüye kullanım sonucu ciddi bir kriz yaşamış, hastaneye kaldırılmış. Bu durumdan çok utandığını, arkadaşlarına rezil olduğunu söylüyor.

GELİŞ NEDENİ

Hayattan zevk alamama, hayatının boşa geçtiğini düşünüyor. Arkadaşları olmadığını, eskisi gibi arkadaşlıklar kuramadığını ve başkalarının yanında kendisini rahat hissetmediğini söylüyor. Bundan bir ay önce okullarındaki bir seminer için seminer salonuna gittiğinde başlarda kalabalık değilken hiçbir sorun yokmuş ama sonra giderek kalabalıklaşmaya başlamış, kendisinde de yavaş yavaş huzursuzluk başlamış. Salon dolunca panikleyip çıkmak istemiş. Daha önceleri de derste tahtaya kalktığında elleri titrer ve çok terlermiş, insanların gözlerinin içine bakamaz, kendisinin gözüne bakılmasından da hoşlanmazmış. Artık toplu taşıma araçlarına bile binerken tedirgin olduğunu, en sakin ve kalabalık olmayan araç gelene kadar beklediğini ondan sonra bindiğini ifade ediyor. Okulda yada dışarıda genel tuvaletleri kullanamadığını, utandığını belirtiyor. Artık okul yemekhanesinde yada kafeteryasında yemek yiyemediğini yada oturamadığını söylüyor. Yakınlarda bir sunum yapması gerektiğini ancak yapmak istemediğini, sunum fikrini duyunca dahi kalp atışının arttığını, ellerinin titremeye başladığını belirterek, sınıfa daha girmede zorluk yaşadığını, girdiğinde de en arkaya geçip iyice sinerek kendini gizlediğini söylüyor.

FİZİKSEL MUAYENE

Hastanın fiziksel muayenesinde farklı bir durum göze çarpmamakla birlikte, göz temasından kaçındığı, sürekli olarak yere baktığı, otizim spektrum bozukluğu olanlar gibi çok kısa süreli göz temasından sonra hemen gözlerini kaçırdığı gözlemlendi. Stresli ve kaygılı bir görünümü vardı, kaşları hafif çatık, alnını kırıştırıyordu. Öz bakımda bir sorun gözlemlenmedi.

ÖYKÜ

Bayan Z, hep rahat yaşadığını, ailesinin maddi durumunun iyi olmasından ve tek çocuk olmasından dolayı her istediğinin yapıldığını söyledi. İstanbu’da iyi bir lisede okuduğunu, lise yaşamı boyunca anne ve babasının arasında bazı sorunlar başladığını hatta ayrılma aşamasına kadar geldiklerini, sürekli tartıştıklarını, bu nedenle lisede ailesinin kendisiyle pek ilgilenmediğini söyledi. Zaten babasının çok dominant ve baskıcı olduğunu, annesinin ise mükemmeliyetçi bir yapıda olduğunu söyledi. Hatta sınavlardan 100 yerine 95 alsa annesinin kendisini eleştirdiğini, babasının ise kızdığını aktardı. Bu nedenlerle ve erkek arkadaşının da teşvikiyle lisede madde kötüye kullanım hikayesi başlamış. Türkiye de iken sorun olmadığını ama yurt dışında iken kullandığı maddeden ötürü hastaneye kaldırıldığını, ardından ailesi arandığını (okulla birlikte gitmiş), arkadaşlarının sonraki süreçte kendisiyle konuşmadıklarını, bu durumdan kendisini suçladıklarını çünkü yabancı okulun yetkililerinin kendilerine çok kızdığını ve öğretmenlerinin de kendilerine çok kızdıklarını söylemişler. Yaşanan bu süreçte çok utandığını ve korktuğunu, özellikle babasının aşırı tepki vermesinden çekindiğini aktardı. Zaten daha önceleri de derste tahtaya çıkamadığını ve hep arka sıralara oturup gizlenmeye çalıştığını, nekadar rahat ve modern görünmeye çabalasa da içinde daima rezil olma korkusu olduğunu ve arkadaşlarının da bunu fark etmesinden çok korktuğunu aktardı. Üniversitedeyken seminer için seminer salonuna girdiğinde, salon kalabalıklaşınca çok korkarak paniklediğini ve hızla insanları da rahatsız edecek şekilde dışarı fırladığını aktardı. Yaşanan bu olaydan sonra artık kalabalık ortamlarda bulunamadığını, toplu taşıma araçlarına binemediğini, insanların kendisine bakmalarından çok rahatsız olduğunu ve kendisinin de onarın gözlerine bakamadığını aktardı. Hatta artık mecbur kalmadıkça evden çıkmadığını aktardı.

Hastayı ailesi evden çıkmadığı, gergin ve asabi olduğu, zaman zaman kendisini odaya kapattığı için getirdi.

Özgeçmişinde; tıbbi ve psikiyatrik bir hastalık yok ancak daha önce de psikologa gittiğini ama çözüm bulamadığını belirtti.

Baba, iş yoğunluğundan dolayı eve hep geç saatlerde gelmiş, çocuklarla pek ilgilenememiş. Onların mükemmel olmalarını istemiş. Sert ve kuralcı birisi. Etrafındakileri yönetmeyi seviyor. Hep kendisinin istediği olsun istiyor. Anne de mükemmeliyetçi ve kuralcı sürekli mükemmel olanı istiyor. Olmadığında sinirleniyor ve sürekli eleştiriyor.

RUHSAL DURUM MUAYENESİ

Bilinç açık, iletişimde kooperasyon sağlanabiliyor. Yer yön oryantasyonu yerinde. Göz kontağı sınırlı. Öz bakımı yeterli. Dikkat dağınık. Çökkün, omuzlar çökmüş. Halsiz ve bitkin görünüyor. Konuşma içeriğinde suçluluk ve utanç hâkim. Düşünce akışında belirgin bir bozulma yok. Psikotik özellikler görünmüyor. Ruminasyonları var özellikle rezil olacağına, başkalarının kendini kötü gözlerle göreceğine ve utanç içinde kalacağına dair. İç görü azalmış olsa da var. Spontan dikkati zayıflamış. Uykuya dalmada güçlük, yemek yerken tıkanma, çık sıkışsa daha umumi tuvaletleri kullanmama, konuşurken sıklıkla yutkunma, sesin kısılması ve titremesi, yüzünün kızarması gözlemlenmektedir. İştah kaybı belirgin olmasa da var. DSM 5 tanı kriterine göre Sosyal Anksiyete Bozukluğu’nu karşılayan   kritere sahip; 1. Kalabalık önünde konuşamama, 2. Kalabalık ortamlarda yemek yiyememek, 3. Toplu taşımayı kullanamamak, 4. Sakar, aptal ve utanç verici olma korkusu, 5. Konuşurken ses titremesi, 6. Ellerin terlemesi ve titremesi. Daha önce de buna benzer sorunlar yaşamış psikologa gitmiş ama faydalanamamış.

Tedavi prosesi, terapi ile başlayacak, panik epizod geçirme ihtimaline karşı ilaç başlanabilir çünkü seminer salonunda panik atak geçirmiş. Davranışçı yöntemlerle terapisine devam edilecek.